|
|
|
Ana Sayfa |
|
| |
DIZ PROTEZI (ÇIMENTOLU VE ÇIMENTOSUZ)
Dizde diger tedavi yöntemlerine cevap vermeyen kireçlenmeler diz protezi ile tedavi edilir. Protez denince dizde eklem yapan üç kemigin eklem yüzeylerinin kesilerek çikarilmasi ve bu yüzeylerin metal ve plastik parçalar ile kaplanmasidir.
En sik soru protez yapim yasi ve ne kadar ömrü oldugudur. Burada hastanin kisisel özellikleri; yas, cinsiyet, agirlik ve hareket seviyesi belirleyicidir. Iyi ellerde yapilmasi sartiyla tüm hastalarin %98’inde protez 10 yil dayanir. 65 yas üzeri, kadin, 70 kg alti ve az hareketli kisilerde protezin ömrün kalan kisminda idare edebilecegi söylenebilir. Genel olarak diz protezi iyi ellerde yapildiginda 15 yil civarinda tamamen agrisiz ve diz fonksiyonlarinin tam oldugu bir yasam süresi elde edilir.
Normal bir dizde dört adet bag, dizin kemiklerinin birbiri ile baglantisini ve koordinasyonunu saglar.Artritli bir dizde bu baglarin yapilari bozulabilir.Diz protezi uygulamalarinda bu baglardan bazilari eklem yüzeyleri ile birlikte kaldirilir ve yeni yapma yüzeyler ile degistirilir.Konulan parçalari yerinde tutmak üzere 2 yol mevcuttur.Bunlardan biri polimetimetakrilat adi verile çimento ile tespittir. Digeri ise özel hazirlanan ve kemigin gelisimine uygun olarak kemikle bütünlesen parçalardan olusan protezlerdir.
Bugün diz protezlerinin büyük çogunlugu çimentolu olarak yapilmaktadir.Çimentolu protezlerin uyumu mükemmel olup 20 yil kadar dayanabilmektedir.Bu süreyi hastanin kilosu,genel saglik kosullari,aktivite düzeyi arttirip, azaltabilmektedir.Çimentonun avantaji gerek kemikle protezi birbirine baglayan bir yapi olmasi gerekse kati bir maddenin ortama kattigi biomekanik güçtür.Bugün için kullanilan materyallerde kirilma olayi son derece azdir,kemikten gevseyebilmeleri bir sorundur.Gevseme 2 türlü olabilir.
1. Diz hareketler esnasinda birçok kuvvetin etkisi altinda kalir.Protezli dizde aksial olarak gelen yük degistirilmis olan kaval kemiginin eklem yüzeyi ve arta kalan spongiöz kemik tarafindan karsilanir.Eger gelen yük protezin gücünü asacak olursa protez alta kalan kemigin içine gömülür,yada gevsemeye baslar.Bu esnada metal parçalar arasina konmus olan polietilen tabakanin ezilmesi ondan parçalarin ayrismasina ve bu parçalarin vücut tarfindan yabanci cisim olarak algilanip biolojik bir yanit verilmesine neden olur.Bu cevapta gevsemenin biolojik olarak hizlanmasina neden olur.
2. Polietilen bölgeden kopan parçalar vücudun savunma hücreleri tarafindan kaldirilmak istenecektir. Bu amaçla salgilayacaklari enzimler sadece bu parçalarin degil ayni zamanda protezin kemige yapismis oldugu bölgedeki kemigin erimesine(osteolisiz) yol açacaktir.Bu olay bir kisir döngü içerisnde devam edip gevseme ve protezin uyumsuzlugu ile sonlanir. Yukarida anlatilanlara karsin çimentolu protezler bugün için basari ile kulanilmaya devam etmektedir.Özellikle genç aktif,artritli hastalarda tek tedavi seçenegi olarak kabul edilmektedirler.
1980’li yillarda kemige bir çimento materyali olmaksizin uygulanabilen protezler üretilmistir.Bu implantlarin yüzeylerinde yeni kemik olusumunu saglayabilecek biolojik olarak aktif olan maddeler bulunmaktadir.Implanlari kemige tespit etmek üzere çesitli vida sistemleride gelistirilmistir.Vidalar yeni kemik gelisimi saglanana dek protezin tespitinden sorumlu olacaklardir.Bazi modeller çimentolu protezler kadar basarili olmuslardir.Ancak ne kadar düzgün yüzeyli olurlarsa olsunlar bu protezlerde de yük altinda kalmaya bagli küçük fragmanlarin olusumunun daha fazla oldugu ve biolojik yanitin daha hizli gelistigi tespit edilmistir.Ayrica bugün için bu tip protezlerin kullanimi ile ilgili uzun dönem sonuçlar henüz elimizde mevcut degildir.
1980’li yillarin sonuna dogru femoral komponenti çimentosuz,tibial komponenti çimentolu hybrid protezler üretilmis olup bügüne kadar ki sonuçlari iyidir.
Sonuç olarak diz protezi cerrahisi bazi sorunlari olsada bugün için dizin biomekanigini düzenleme de etkili bir tedavi yöntemidir. Hastalarin operasyonun ertesi günü yürümelerine, 2. gün tuvalete oturmalarina izin verilir. Dikisler ortalama 15 günde alinir ve sonrasinda banyoya izin verilir. Hasta operasyonun ertesi gününden itibaren diz bükme ve adele güçlendirme akzersizlerine baslanir. Bu ekzersizler diz fonksiyonlarinin tamamen kazanilmasina kadar devam eder. Genellikle 6. haftada tüm diz fonksiyonlari geri döner. Dizde sislik ve protezin varligini hastalar 3-6 ay hissedebilirlerse de yürüme ilk haftadan sonra agrisizdir.
Diz protezinin iyi ellerde yapilmasi kadar ameliyathane ve ameliyat sonrasi bakim hizmetleride çok önemlidir. Bu operasyonun en önemli komplikasyonu % 1-2 oraninda enfeksiyondur.(en iyi ameliyathane sartlarinda). Enfeksiyon gelisirse ek cerrahi prosedürler gerekebilir. Iyi ameliyathane sarti dendiginde enfeksiyon kontrolü çok iyi olan, “laminar air flow” lu ameliyathaneler anlasilmaktadir. Damar ve sinir yaralanmasi riski neredeyse yoktur. |
|
|
 |
|
|
|
